Τίποτε δεν δικαιολογεί την διατύπωση μεγαλόστομων υποσχέσεων
Ενώ βρίσκονται σε εξέλιξη οι προκριματικές για την εκλογή των υποψηφίων για την αμερικανική προεδρία στο Ρεπουμπλικανικό και στο Δημοκρατικό Κόμμα, ο Paul Krugman με άρθρο του στους New York Times αναλύει το τι σημαίνει προτάσεις ρεαλιστικής οικονομικής ανάπτυξης για την αμερικανική οικονομία και πώς θα έπρεπε αυτές να εκπονούνται και να διατυπώνονται από προοδευτικής άποψης.
Σύμφωνα με τον Krugman τρία είναι τα βασικά νούμερα στα οποία πρέπει κανείς να δώσει σημασία.
Το πρώτο είναι ο ρυθμός αύξησης της παραγωγικής δυναμικότητας της οικονομίας, το δεύτερο είναι το μέγεθος του παραγωγικού κενού - το ποσό της επιπλέον παραγωγής που θα μπορούσαμε να εξασφαλίσουμε πετυχαίνοντας πλήρη απασχόληση.
Και το τρίτο νούμερο είναι η έκταση στην οποία μπορούμε να επιταχύνουμε το ρυθμό ανάπτυξης της παραγωγικής δυναμικότητας.
Όσον αφορά στο πρώτο νούμερο, αρκεί μια ματιά στον πίνακα: τα τελευταία πέντε χρόνια η αμερικανική ανάπτυξη κυμάνθηκε γύρω στο 2% ενώ η ανεργία σταδιακά υποχώρησε.
Αυτό υποδηλώνει έντονα ότι η δυνατότητα ανάπτυξης βρίσκεται κάτω από το 2% γιατί η παραγωγικότητα ήταν υποτονική και ο πληθυσμός που είναι ικανός για εργασία αυξάνεται πολύ πιο αργά από όσο παλιότερα.
Τι γίνεται με το παραγωγικό κενό;
Η αύξηση των μισθών εξακολουθεί να είναι αδύναμη και ο πληθωρισμός αρκετά χαμηλός, γεγονός που υποδηλώνει ότι η ανεργία μπορεί να μειωθεί περαιτέρω σημαντικά - ίσως ακόμη και χαμηλότερα από το 4% που ήταν στα τέλη της δεκαετίας του 1990, ενδεχομένως και ακόμη χαμηλότερα.
Με βάση τον νόμο Okun η υποχώρηση της ανεργίας κατά μία ποσοστιαία ομάδα αυξάνει κατά δύο ποσοστιαίες μονάδες το ΑΕΠ.
Εντούτοις, δεν προκύπτει, από αυτά, καμία τεράστια διαφορά όταν πρόκειται για μακροπρόθεσμες προοπτικές ανάπτυξης.
Το να «κλείσει» το κενό στην παραγωγή κατά 3 ποσοστιαίες μονάδες σε διάστημα 10 ετών αυξάνει ουσιαστικά το ρυθμό ανάπτυξης μόνο κατά 0,3% μέσα στη δεκαετία.
Το 2016 δεν είναι όπως το 1933, όταν το παραγωγικό κενό ήταν πιθανώς γύρω στο 30%, καθιστώντας πιθανό ένα τεράστιο ρυθμό ανάπτυξης την επόμενη δεκαετία όταν και η κινητοποίηση λόγω του πολέμου έφερε τελικά πλήρη απασχόληση.
Τελικά, πόσο μπορούμε λογικά να σχεδιάσουμε ή να προβλέψουμε την αύξηση της παραγωγικής δυναμικής;
Μια μεγάλη αύξηση των επενδύσεων σε υποδομές σίγουρα θα βοηθούσε.
Άλλες προοδευτικές προτεραιότητες θα είναι στην καλύτερη περίπτωση ένα μίγμα ενεργειών από την άποψη της επίδρασης τους στο ΑΕΠ.
Για παράδειγμα, αν υπάρχουν εγγυημένες παροχές φύλαξης μωρών και παιδιών, θα μπορούσαν να απελευθερώσουν περισσότερο τους γονείς για να παραμείνουν εργαζόμενοι, δηλαδή αμειβόμενο εργατικό δυναμικό.
Από την άλλη πλευρά, οι καλύτερες παροχές θα βοηθήσουν, και πρέπει να βοηθήσουν, ορισμένους εργαζόμενους να εργάζονται λιγότερες ώρες ώστε να έχουν περισσότερο χρόνο με τις οικογένειές τους.
Κανείς δεν ξέρει το μυστικό για την ενίσχυση της παραγωγικής ανάπτυξης.
Σε γενικές γραμμές, ο οποιοσδήποτε οικονομολόγος μιλά για τη δυνητική ανάπτυξη θα πρέπει να ξεκινήσει από θέση σεμνότητας: τίποτα από αυτά που γνωρίζουμε ή έχουμε βιώσει στο παρελθόν δεν δικαιολογεί την διατύπωση μεγαλόστομων υποσχέσεων.
Με κάθε τρόπο, θα πρέπει να δοκιμάσουμε ό,τι μπορούμε να σκεφτούμε αλλά οι πολιτικές μας θα πρέπει να έχουν νόημα ακόμη και αν τελικά αποδεικνύεται ότι οι επιπτώσεις στην μακροχρόνια ανάπτυξη είναι μέτρια.
Αυτό που μπορώ να πω είναι ότι είναι λογικό να υποθέσουμε ότι η ανάπτυξη κατά τα επόμενα 10 χρόνια θα κυμαίνεται λίγο πάνω από το 2% με το 2,5% να φαίνεται ότι είναι το ανώτατο όριο.
Ίσως τελικά καταγράψει καλύτερο ποσοστό, αλλά εμείς δεν θα πρέπει να βασιζόμαστε σε αυτό.
Το σημαντικό, όπως τονίζει ο Krugman, σε μια προοδευτική ατζέντα είναι ότι δεν απαιτεί μεγάλες υποσχέσεις ανάπτυξης για να λειτουργήσει καθώς από μόνα τους τα μέτρα που προβλέπει είναι θετικά.
Το πρόβλημα το έχουν οι συντηρητικοί οι οποίοι πρέπει να υπόσχονται θαύματα για να δικαιολογήσουν τις πολιτικές των οποίων το άμεσο αποτέλεσμα είναι να στηρίζουν όσους έχουν χρήματα (πχ η μείωση των φόρων στους πλουσίους) και να ταλαιπωρούν όσους ήδη ταλαιπωρούνται (πχ περικοπές κοινωνικής ασφάλισης).
Οι προοδευτικοί οφείλουν μόνο να υπερασπιστούν τις θέσεις τους απέναντι στις κατηγορίες ότι οι προτάσεις τους σκοτώνουν την οικονομική ανάπτυξη.
Δεν πρόκειται να την σκοτώσουν και αυτό θα πρέπει να είναι αρκετό.
www.bankingnews.gr
Σύμφωνα με τον Krugman τρία είναι τα βασικά νούμερα στα οποία πρέπει κανείς να δώσει σημασία.
Το πρώτο είναι ο ρυθμός αύξησης της παραγωγικής δυναμικότητας της οικονομίας, το δεύτερο είναι το μέγεθος του παραγωγικού κενού - το ποσό της επιπλέον παραγωγής που θα μπορούσαμε να εξασφαλίσουμε πετυχαίνοντας πλήρη απασχόληση.
Και το τρίτο νούμερο είναι η έκταση στην οποία μπορούμε να επιταχύνουμε το ρυθμό ανάπτυξης της παραγωγικής δυναμικότητας.
Όσον αφορά στο πρώτο νούμερο, αρκεί μια ματιά στον πίνακα: τα τελευταία πέντε χρόνια η αμερικανική ανάπτυξη κυμάνθηκε γύρω στο 2% ενώ η ανεργία σταδιακά υποχώρησε.
Αυτό υποδηλώνει έντονα ότι η δυνατότητα ανάπτυξης βρίσκεται κάτω από το 2% γιατί η παραγωγικότητα ήταν υποτονική και ο πληθυσμός που είναι ικανός για εργασία αυξάνεται πολύ πιο αργά από όσο παλιότερα.
Τι γίνεται με το παραγωγικό κενό;
Η αύξηση των μισθών εξακολουθεί να είναι αδύναμη και ο πληθωρισμός αρκετά χαμηλός, γεγονός που υποδηλώνει ότι η ανεργία μπορεί να μειωθεί περαιτέρω σημαντικά - ίσως ακόμη και χαμηλότερα από το 4% που ήταν στα τέλη της δεκαετίας του 1990, ενδεχομένως και ακόμη χαμηλότερα.
Με βάση τον νόμο Okun η υποχώρηση της ανεργίας κατά μία ποσοστιαία ομάδα αυξάνει κατά δύο ποσοστιαίες μονάδες το ΑΕΠ.
Εντούτοις, δεν προκύπτει, από αυτά, καμία τεράστια διαφορά όταν πρόκειται για μακροπρόθεσμες προοπτικές ανάπτυξης.
Το να «κλείσει» το κενό στην παραγωγή κατά 3 ποσοστιαίες μονάδες σε διάστημα 10 ετών αυξάνει ουσιαστικά το ρυθμό ανάπτυξης μόνο κατά 0,3% μέσα στη δεκαετία.
Το 2016 δεν είναι όπως το 1933, όταν το παραγωγικό κενό ήταν πιθανώς γύρω στο 30%, καθιστώντας πιθανό ένα τεράστιο ρυθμό ανάπτυξης την επόμενη δεκαετία όταν και η κινητοποίηση λόγω του πολέμου έφερε τελικά πλήρη απασχόληση.
Τελικά, πόσο μπορούμε λογικά να σχεδιάσουμε ή να προβλέψουμε την αύξηση της παραγωγικής δυναμικής;
Μια μεγάλη αύξηση των επενδύσεων σε υποδομές σίγουρα θα βοηθούσε.
Άλλες προοδευτικές προτεραιότητες θα είναι στην καλύτερη περίπτωση ένα μίγμα ενεργειών από την άποψη της επίδρασης τους στο ΑΕΠ.
Για παράδειγμα, αν υπάρχουν εγγυημένες παροχές φύλαξης μωρών και παιδιών, θα μπορούσαν να απελευθερώσουν περισσότερο τους γονείς για να παραμείνουν εργαζόμενοι, δηλαδή αμειβόμενο εργατικό δυναμικό.
Από την άλλη πλευρά, οι καλύτερες παροχές θα βοηθήσουν, και πρέπει να βοηθήσουν, ορισμένους εργαζόμενους να εργάζονται λιγότερες ώρες ώστε να έχουν περισσότερο χρόνο με τις οικογένειές τους.
Κανείς δεν ξέρει το μυστικό για την ενίσχυση της παραγωγικής ανάπτυξης.
Σε γενικές γραμμές, ο οποιοσδήποτε οικονομολόγος μιλά για τη δυνητική ανάπτυξη θα πρέπει να ξεκινήσει από θέση σεμνότητας: τίποτα από αυτά που γνωρίζουμε ή έχουμε βιώσει στο παρελθόν δεν δικαιολογεί την διατύπωση μεγαλόστομων υποσχέσεων.
Με κάθε τρόπο, θα πρέπει να δοκιμάσουμε ό,τι μπορούμε να σκεφτούμε αλλά οι πολιτικές μας θα πρέπει να έχουν νόημα ακόμη και αν τελικά αποδεικνύεται ότι οι επιπτώσεις στην μακροχρόνια ανάπτυξη είναι μέτρια.
Αυτό που μπορώ να πω είναι ότι είναι λογικό να υποθέσουμε ότι η ανάπτυξη κατά τα επόμενα 10 χρόνια θα κυμαίνεται λίγο πάνω από το 2% με το 2,5% να φαίνεται ότι είναι το ανώτατο όριο.
Ίσως τελικά καταγράψει καλύτερο ποσοστό, αλλά εμείς δεν θα πρέπει να βασιζόμαστε σε αυτό.
Το σημαντικό, όπως τονίζει ο Krugman, σε μια προοδευτική ατζέντα είναι ότι δεν απαιτεί μεγάλες υποσχέσεις ανάπτυξης για να λειτουργήσει καθώς από μόνα τους τα μέτρα που προβλέπει είναι θετικά.
Το πρόβλημα το έχουν οι συντηρητικοί οι οποίοι πρέπει να υπόσχονται θαύματα για να δικαιολογήσουν τις πολιτικές των οποίων το άμεσο αποτέλεσμα είναι να στηρίζουν όσους έχουν χρήματα (πχ η μείωση των φόρων στους πλουσίους) και να ταλαιπωρούν όσους ήδη ταλαιπωρούνται (πχ περικοπές κοινωνικής ασφάλισης).
Οι προοδευτικοί οφείλουν μόνο να υπερασπιστούν τις θέσεις τους απέναντι στις κατηγορίες ότι οι προτάσεις τους σκοτώνουν την οικονομική ανάπτυξη.
Δεν πρόκειται να την σκοτώσουν και αυτό θα πρέπει να είναι αρκετό.
www.bankingnews.gr
Σχόλια αναγνωστών