Υπάρχουν ακόμα πολλά εμπόδια για την επίτευξη μιας συγκεκριμένης "κρίσιμης μάζας" εξουσίας και ενότητας στην ΕΕ.
Η ΕΕ βρίσκεται σε σταυροδρόμι ή θα επιταχύνει την ολοκλήρωση της η θα διασπαστεί αναφέρει η SF Team.
Η SF Team είναι μια ομάδα ερευνητών και πανεπιστημιακών που αναλύουν πολιτικά οικονομικά θέματα.
Ενώ η Ευρωπαϊκή Ένωση θεωρητικά είναι η μεγαλύτερη οικονομία παγκοσμίως χρησιμοποιώντας το δεύτερο δημοφιλέστερο νόμισμα στον κόσμο στις διεθνείς συναλλαγές το ευρώ, παραμένει να δούμε αν στο μέλλον θα εξελιχθεί σε γνήσιο συστατικό ενός πολυπολικού διεθνούς συστήματος ή θα γίνει δορυφόρος των ΗΠΑ.
Υπάρχουν ακόμα πολλά εμπόδια για την επίτευξη μιας συγκεκριμένης "κρίσιμης μάζας" εξουσίας και ενότητας στην ΕΕ.
Ενώ μεμονωμένα κράτη μέλη της ΕΕ, κυρίως η Γερμανία και η Γαλλία, είναι ικανά για ανεξάρτητη δράση στο διεθνές σύστημα, ξεχωριστά είναι πολύ αδύναμα για να επηρεάσουν τις ενέργειες των Ηνωμένων Πολιτειών ή της Κίνας ή ακόμη και της Ρωσίας.
Στο παρελθόν, μεμονωμένες ευρωπαϊκές δυνάμεις βασίζονταν στις υπερπολιτικές αποικιακές αυτοκρατορίες για να επιτύχουν μεγάλη ισχύ.
Στον 21ο αιώνα, το ευρωπαϊκό μεγαλείο μπορεί να επιτευχθεί μόνο με την εξάλειψη όχι μόνο των οικονομικών αλλά και των πολιτικών φραγμών στην ήπειρο.
Επί του παρόντος, οι ευρωπαίοι ηγέτες παρουσιάζουν τόσα κίνητρα όσο και εμπόδια στην εν λόγω ολοκλήρωση.
Ενωμένη Ευρώπη ή Τέταρτο Ράιχ;
Το μεγαλύτερο εμπόδιο στην περαιτέρω ευρωπαϊκή ολοκλήρωση είναι η κυρίαρχη θέση της Γερμανίας στην Ένωση και παραμένει ερωτηματικό εάν ένα ενοποιημένο γερμανικό κράτος είναι συμβατό με μια ενωμένη Ευρώπη.
Οι δύο πρόσφατες προσπάθειες για την ίδρυση μιας πανευρωπαϊκής αυτοκρατορίας έγιναν από τους κυρίαρχους ευρωπαίους ηγέτες την Γαλλία στις αρχές του 19ου αιώνα και τη Γερμανία στις αρχές του 20ου αιώνα, και απέτυχαν επειδή η επιβολή κανόνων οδήγησε σε πολέμους εντός και εκτός συνόρων ειδικά με την Ρωσία.
Σήμερα, η Γερμανία κυριαρχεί για άλλη μια φορά στην Ευρώπη, μολονότι το κάνει χρησιμοποιώντας το βελούδινο γάντι της Ευρωζώνης και της Ευρωπαϊκής Κεντρικής Τράπεζας και όχι τη σιδερένια γροθιά του Wehrmacht.
Ενώ τα γερμανικά μέσα μαζικής ενημέρωσης είναι γεμάτα αυτοπεποίθηση για την οικονομική ισχύς της Γερμανίας, υπάρχουν πολλά ανοικτά θέματα με διάφορες χώρες.
Κατά συνέπεια, υπάρχει έντονο αντί-γερμανικό κλίμα εντός της ΕΕ, το οποίο τονώνει πολιτικά τα ευρωσκεπτικά κόμματα.
Εξάλλου, πολλές από τις μη δημοφιλείς πολιτικές της ΕΕ, ξεκινώντας από τη δημοσιονομική λιτότητα, που ένθερμα υποστηρίζει η Γερμανία, η οικονομία της οποίας επωφελείται από ένα ισχυρό ευρώ
Οι γερμανοί θεωρούν ότι πρώτα είναι η Γερμανία και μετά η ΕΕ.
Η πολιτική επιτυχία της Καγκελαρίου Merkel είχε να κάνει με την επιθυμία της να προωθήσει χωρίς τυμπανοκρουσίες τις πολιτικές "πρώτα η Γερμανία" με το πρόσχημα της ευρωπαϊκής ολοκλήρωσης.
Αλλά αυτό που είναι καλό για έναν Γερμανό είναι θανατηφόρο για έναν Ευρωπαίο.
Προκειμένου η ευρωπαϊκή ολοκλήρωση να έχει μέλλον, θα πρέπει να αλλάξει στρατηγική η Γερμανία.
Υπάρχουν παράγοντες που μπορεί να αλλάξουν την Γερμανία;
Ο αμερικανικός παράγοντας
Εκτός από τις αντιφάσεις που υπάρχουν στις οικονομικές και πολιτικές δομές της ΕΕ, η μεγαλύτερη απειλή για την Ευρωπαϊκή Ένωση προέρχεται από τις Ηνωμένες Πολιτείες της Αμερικής.
Σε καμία περίπτωση οι ευρωπαίοι ηγέτες, με πιθανή εξαίρεση τον Charles de Gaulle, δεν θεωρούν το ευρωπαϊκό εγχείρημα ως πρόκληση για την αμερικανική εξουσία.
Αντιθέτως, θεώρησαν τις Ηνωμένες Πολιτείες ως έναν καλοπροαίρετο ηγεμόνα.
Όταν άρχισε η εποχή της παγκοσμιοποίησης μετά τον Ψυχρό Πόλεμο, οι Ηνωμένες Πολιτείες εξακολουθούσαν να συμπεριφέρονται με καλοπροαίρετο τρόπο και προς τους πιθανούς αντιπάλους.
Ποιος άλλωστε θα μπορούσε ποτέ να αμφισβητήσει την αμερικανική στρατιωτική, οικονομική και επιστημονική υπεροχή;
Η Ρωσία αντιμετώπιζε σοβαρές κρίσεις, η Κίνα εστιάστηκε μόνο στον οικονομικό της μετασχηματισμό και η ΕΕ ήταν ακόμα στη σκιά της Αμερικής.
Τέσσερις δεκαετίες νεοφιλελεύθερων μεταρρυθμίσεων, δυστυχώς, κατέστρεψαν την δύναμη της μεσαίας τάξης της Αμερικής, της οποίας η αγοραστική δύναμη ήταν η ραχοκοκαλιά της αμερικανικής οικονομίας καθώς και της οικονομίας πολλών χωρών σε όλο τον κόσμο.
Όμως, καθώς η αγοραστική δύναμη των αμερικανών καταναλωτών έχει μειωθεί, οι διαδοχικές αμερικανικές προεδρίες προσπαθούν να διατηρήσουν την ψευδαίσθηση της ευημερίας, επεκτείνοντας την καταναλωτική πίστη και προωθώντας πολιτικές που οδηγούν σε "φούσκες" στις αγορές μετοχών και όχι μόνο.
Αυτά τα φαινόμενα δεν είχαν παρατηρηθεί από το 1929.
Η προεδρία Trump αποφάσισε ότι η ευημερία των Αμερικανών θα διατηρηθεί με την καταστροφή των βασικών οικονομικών ανταγωνιστών.
Η Ρωσία, ένας από τους σημαντικότερους εξαγωγείς φυσικού αερίου και πετρελαίου, ήταν ο πρώτος στόχος των ΗΠΑ.
Ο οικονομικός πόλεμος εναντίον της Κίνας ακολούθησε μερικά χρόνια αργότερα και οι επόμενοι στόχοι στον κατάλογο είναι οι «σύμμαχοι» της Αμερικής με σημαντικά εμπορικά πλεονάσματα έναντι των ΗΠΑ όπως η Ιαπωνία, η Δημοκρατία της Κορέας και οι χώρες της ΕΕ.
Ο ευρασιατικός άξονας
Η ΕΕ φαίνεται ότι στρέφεται όχι στις ΗΠΑ αλλά έλκεται από ένα νέο άξονα που δημιουργείται, τον ευρασιατικό χάρη στην ανάπτυξη της Κίνας και της Ρωσίας.
Οι περισσότερες ευρωπαϊκές χώρες, ιδιαίτερα η Γερμανία και ακόμη και η Γαλλία, αντιστάθηκαν στην πίεση των ΗΠΑ να μπλοκάρουν την κινεζική Huawei.
Π.χ. ο Γάλλος Πρόεδρος Macron απέρριψε τα επιχειρήματα ότι η Huawei αποτελεί απειλεί για την εθνική ασφάλειας των ΗΠΑ.
Οι ευρωπαίοι πιστεύουν ότι η Huawei μπορεί να αντιμετωπιστεί με τα συνήθη βιομηχανικά πρότυπα.
Ομοίως, η Γερμανία έχει επιμείνει σταθερά στην κατασκευή του North Stream 2 και κατάφερε να αποκτήσει τη στήριξη της Γαλλίας για το εγχείρημα.
Η ανεξαρτησία της Ευρώπης από τις Ηνωμένες Πολιτείες παίρνει τη μορφή της διεύρυνσης των δεσμών με τις χώρες που οι ΗΠΑ θεωρούν ως αντιπάλους.
Επιπλέον, τόσο η Ρωσία όσο και η Κίνα προτιμούν να βλέπουν την ΕΕ ως ανεξάρτητο οικονομικό παράγοντα, ικανό να αναπτύξει τη δική της εξωτερική πολιτική και να υπερασπιστεί τα δικά της συμφέροντα.
Ενώ οι Ηνωμένες Πολιτείες προωθούν την ιδέα της "ρωσικής απειλής", στην πράξη πολύ λίγοι πολιτικοί στη Δυτική Ευρώπη φαίνεται να πιστεύουν ότι υπάρχει τέτοια απειλή.
Λιγότεροι, αλλά καλύτεροι, Ευρωπαίοι;
Την ίδια στιγμή, η σημασία της "ρωσικής απειλής" δεν μπορεί να απορριφθεί.
Ειδικότερα, το Βόρειο Ρεύμα 2 αποτέλεσε μεγάλη δοκιμασία.
Οι Ατλαντιστές κυριαρχούν σε χώρες όπως η Σουηδία, η Πολωνία και οι χώρες της Βαλτικής.
Αλλά ακόμα και εδώ δεν είναι σαφές εάν οι Σουηδοί ή Πολωνοί πολιτικοί πιστεύουν ότι η Ρωσία σχεδιάζει να εισβάλει ή αν χρησιμοποιεί την απειλεί ως μέσο πίεσης;
Ο Ιωσήφ Στάλιν, στο πλαίσιο των εκκαθαρίσεων του Κομμουνιστικού Κόμματος της δεκαετίας του 1930 υποστήριζε ότι στο μέλλον, θα υπήρχαν «λιγότεροι αλλά καλύτεροι κομμουνιστές».
Αυτό περιγράφει το δίλημμα που αντιμετωπίζει η Ευρωπαϊκή Ένωση.
Η επέκταση της κοινής αγοράς ήταν επωφελής για τις βασικές χώρες της ΕΕ, δεδομένου ότι τους πρόσφερε προνομιακή πρόσβαση στις "αναδυόμενες αγορές" της Ανατολικής Ευρώπης. Από την πλευρά του δημόσιου χρέους, η παρουσία λιγότερο ανταγωνιστικών ανατολικών και νότιων ευρωπαϊκών οικονομιών εντός της ΕΕ (και, στην περίπτωση της Ελλάδας και της Ισπανίας, ακόμη και εντός της ευρωζώνης) έχει προκαλέσει προβλήματα που εμποδίζουν την ΕΕ να συνεχίσει την ενταξιακή πορεία και άλλων χωρών.
Τα ανοιχτά σύνορα μεταξύ φτωχών και πλούσιων χωρών σήμαιναν ροές οικονομικών μεταναστών.
Η παρουσία των οικονομικών μεταναστών έχει γίνει αισθητή στην ευρωπαϊκή πολιτική σκηνή επανειλημμένα, ανεβάζοντας τα αντιευρωπαϊκά αισθήματα.
Έτσι, το αποκαλούμενο "Σύνταγμα της ΕΕ" απέτυχε αφού απορρίφθηκε από γάλλους ψηφοφόρους και το κίνημα Brexit υποστηρίχθηκε επίσης στο Ηνωμένο Βασίλειο από αυτούς που βρίσκονται απέναντι στους οικονομικούς μετανάστες της Ανατολικής Ευρώπης.
Σε επίπεδο ελίτ, η εξέλιξη της ΕΕ εντάχθηκε σε ένα παράδοξο πλαίσιο διεύρυνση της ΕΕ που ενσωματώνει τους "μόνιμους δωρητές" και τους "μόνιμους αποδέκτες" της χρηματοδότησης της ΕΕ.
Ενώ τα ευρωσκεπτικά κόμματα μπορεί να αποτελούν μειοψηφία η βελτιωμένη εμφάνισή τους στις πρόσφατες εκλογές σήμαινε ότι κάτι αλλάζει στην ΕΕ.
Οι πολιτικοί της νοτίου Ευρώπης αποδέχθηκαν τις επιδοτήσεις αλλά τώρα που αρχίζουν να μειώνονται ζητούν αποζημιώσεις από την Γερμανία όπως η Ελλάδα και η Πολωνία για τις ζημίες που προκλήθηκαν από τη γερμανική κατοχή κατά τη διάρκεια του 2ου Παγκοσμίου Πολέμου.
Ευρώπη δύο ταχυτήτων
Η ΕΕ δεν μπορεί να είναι ένας πυρήνας αλλά θα παραμείνει ένωση κρατών δύο ταχυτήτων.
Ο «πυρήνας» της ΕΕ, είναι συγκεκριμένος απέναντι στα φτωχότερα κράτη της ΕΕ.
Η αμερικανική εμπειρία μπορεί να χρησιμεύσει ως οδηγός, καθώς αντιπροσωπεύει μια σχετικά επιτυχημένη προσπάθεια οικονομικής και πολιτικής ολοκλήρωσης.
Το Σύνταγμα των ΗΠΑ επικυρώθηκε αρχικά μόνο από 13 πολιτείες.
Η υιοθέτηση του Συντάγματος των ΗΠΑ σήμαινε ότι οι πολιτείες παραχώρησαν την κυριαρχία τους στην ομοσπονδιακή κυβέρνηση μέσω των ρητρών Εμπορίου.
Αντιθέτως, η Ευρωπαϊκή Ένωση επικεντρώθηκε στην προσπάθειά της να προσελκύσει όσο το δυνατόν περισσότερα μέλη και στη συνέχεια έκανε εστίασε να προχωρήσει σε βάθος.
Μέχρι στιγμής αυτές οι προσπάθειες ήταν ανεπιτυχείς και δεν αναμένεται ότι θα πετύχουν στο μέλλον.
Στην παρούσα μορφή της, η Ευρωπαϊκή Ένωση δεν είναι ακόμη τόσο ολοκληρωμένη όσο οι ΗΠΑ.
Η ΕΕ είναι σαν οι μεμονωμένες πολιτείες των ΗΠΑ να έχουν τη δυνατότητα να αποφασίσουν εάν θα πρέπει να εφαρμοστεί το δολάριο ΗΠΑ ως μοναδικό νόμιμο νόμισμα.
Η συνεχιζόμενη ευρωπαϊκή ολοκλήρωση θα απαιτούσε μια συμφωνία για τον τρόπο με τον οποίο θα μεταφερθεί η εθνική κυριαρχία σε ορισμένους μέχρι στιγμής αόριστους και μη δοκιμασμένους ευρωπαϊκούς πολιτικούς θεσμούς.
Ακόμη και αν οι Ευρωσκεπτικιστές δεν είχαν τόσο ισχυρή παρουσία στην πολιτική της ΕΕ, οι ηγέτες θα έπρεπε να επαναξιολογήσουν πολλά πράγματα.
Η κρίση της ευρωζώνης μετά το 2008 φαίνεται να έχει καταστήσει σαφές ότι δεν είναι η βιώσιμη η τρέχουσα προσέγγιση για την ενοποίηση στην ΕΕ.
Το καθαριστικό γεγονός
Αυτή τη στιγμή, φυσικά, ούτε η κατάρρευση ούτε η περαιτέρω ολοκλήρωση της ΕΕ φαίνεται πιθανή.
Το ευρωπαϊκό σχέδιο υιοθετεί πολιτικές που είναι αρκετά ικανοποιητικές για να αντιμετωπίσουν οποιαδήποτε κρίση μόλις εμφανιστεί.
Αλλά τι θα συμβεί αν η επόμενη οικονομική κρίση προσεγγίσει τα επίπεδα που προκάλεσε η Μεγάλη Ύφεση της δεκαετίας του 1930; Σίγουρα υπάρχουν αρκετοί πολιτικοί στη Γερμανία και τη Γαλλία, ακόμα και σε μικρότερες ευρωπαϊκές χώρες, που θυμούνται μια στιγμή που οι χώρες τους ή, σε κάθε περίπτωση, η ήπειρος στο σύνολό της κυβέρνησε τον κόσμο.
Εάν η Ευρώπη θέλει να κυβερνήσει τον κόσμο θα πρέπει να ενοποιηθεί πλήρως και να μετασχηματιστεί σε μια Ευρωπαϊκή Ένωση κατά τα πρότυπα των ΗΠΑ.
www.bankingnews.gr
Η SF Team είναι μια ομάδα ερευνητών και πανεπιστημιακών που αναλύουν πολιτικά οικονομικά θέματα.
Ενώ η Ευρωπαϊκή Ένωση θεωρητικά είναι η μεγαλύτερη οικονομία παγκοσμίως χρησιμοποιώντας το δεύτερο δημοφιλέστερο νόμισμα στον κόσμο στις διεθνείς συναλλαγές το ευρώ, παραμένει να δούμε αν στο μέλλον θα εξελιχθεί σε γνήσιο συστατικό ενός πολυπολικού διεθνούς συστήματος ή θα γίνει δορυφόρος των ΗΠΑ.
Υπάρχουν ακόμα πολλά εμπόδια για την επίτευξη μιας συγκεκριμένης "κρίσιμης μάζας" εξουσίας και ενότητας στην ΕΕ.
Ενώ μεμονωμένα κράτη μέλη της ΕΕ, κυρίως η Γερμανία και η Γαλλία, είναι ικανά για ανεξάρτητη δράση στο διεθνές σύστημα, ξεχωριστά είναι πολύ αδύναμα για να επηρεάσουν τις ενέργειες των Ηνωμένων Πολιτειών ή της Κίνας ή ακόμη και της Ρωσίας.
Στο παρελθόν, μεμονωμένες ευρωπαϊκές δυνάμεις βασίζονταν στις υπερπολιτικές αποικιακές αυτοκρατορίες για να επιτύχουν μεγάλη ισχύ.
Στον 21ο αιώνα, το ευρωπαϊκό μεγαλείο μπορεί να επιτευχθεί μόνο με την εξάλειψη όχι μόνο των οικονομικών αλλά και των πολιτικών φραγμών στην ήπειρο.
Επί του παρόντος, οι ευρωπαίοι ηγέτες παρουσιάζουν τόσα κίνητρα όσο και εμπόδια στην εν λόγω ολοκλήρωση.
Ενωμένη Ευρώπη ή Τέταρτο Ράιχ;
Το μεγαλύτερο εμπόδιο στην περαιτέρω ευρωπαϊκή ολοκλήρωση είναι η κυρίαρχη θέση της Γερμανίας στην Ένωση και παραμένει ερωτηματικό εάν ένα ενοποιημένο γερμανικό κράτος είναι συμβατό με μια ενωμένη Ευρώπη.
Οι δύο πρόσφατες προσπάθειες για την ίδρυση μιας πανευρωπαϊκής αυτοκρατορίας έγιναν από τους κυρίαρχους ευρωπαίους ηγέτες την Γαλλία στις αρχές του 19ου αιώνα και τη Γερμανία στις αρχές του 20ου αιώνα, και απέτυχαν επειδή η επιβολή κανόνων οδήγησε σε πολέμους εντός και εκτός συνόρων ειδικά με την Ρωσία.
Σήμερα, η Γερμανία κυριαρχεί για άλλη μια φορά στην Ευρώπη, μολονότι το κάνει χρησιμοποιώντας το βελούδινο γάντι της Ευρωζώνης και της Ευρωπαϊκής Κεντρικής Τράπεζας και όχι τη σιδερένια γροθιά του Wehrmacht.
Ενώ τα γερμανικά μέσα μαζικής ενημέρωσης είναι γεμάτα αυτοπεποίθηση για την οικονομική ισχύς της Γερμανίας, υπάρχουν πολλά ανοικτά θέματα με διάφορες χώρες.
Κατά συνέπεια, υπάρχει έντονο αντί-γερμανικό κλίμα εντός της ΕΕ, το οποίο τονώνει πολιτικά τα ευρωσκεπτικά κόμματα.
Εξάλλου, πολλές από τις μη δημοφιλείς πολιτικές της ΕΕ, ξεκινώντας από τη δημοσιονομική λιτότητα, που ένθερμα υποστηρίζει η Γερμανία, η οικονομία της οποίας επωφελείται από ένα ισχυρό ευρώ
Οι γερμανοί θεωρούν ότι πρώτα είναι η Γερμανία και μετά η ΕΕ.
Η πολιτική επιτυχία της Καγκελαρίου Merkel είχε να κάνει με την επιθυμία της να προωθήσει χωρίς τυμπανοκρουσίες τις πολιτικές "πρώτα η Γερμανία" με το πρόσχημα της ευρωπαϊκής ολοκλήρωσης.
Αλλά αυτό που είναι καλό για έναν Γερμανό είναι θανατηφόρο για έναν Ευρωπαίο.
Προκειμένου η ευρωπαϊκή ολοκλήρωση να έχει μέλλον, θα πρέπει να αλλάξει στρατηγική η Γερμανία.
Υπάρχουν παράγοντες που μπορεί να αλλάξουν την Γερμανία;
Ο αμερικανικός παράγοντας
Εκτός από τις αντιφάσεις που υπάρχουν στις οικονομικές και πολιτικές δομές της ΕΕ, η μεγαλύτερη απειλή για την Ευρωπαϊκή Ένωση προέρχεται από τις Ηνωμένες Πολιτείες της Αμερικής.
Σε καμία περίπτωση οι ευρωπαίοι ηγέτες, με πιθανή εξαίρεση τον Charles de Gaulle, δεν θεωρούν το ευρωπαϊκό εγχείρημα ως πρόκληση για την αμερικανική εξουσία.
Αντιθέτως, θεώρησαν τις Ηνωμένες Πολιτείες ως έναν καλοπροαίρετο ηγεμόνα.
Όταν άρχισε η εποχή της παγκοσμιοποίησης μετά τον Ψυχρό Πόλεμο, οι Ηνωμένες Πολιτείες εξακολουθούσαν να συμπεριφέρονται με καλοπροαίρετο τρόπο και προς τους πιθανούς αντιπάλους.
Ποιος άλλωστε θα μπορούσε ποτέ να αμφισβητήσει την αμερικανική στρατιωτική, οικονομική και επιστημονική υπεροχή;
Η Ρωσία αντιμετώπιζε σοβαρές κρίσεις, η Κίνα εστιάστηκε μόνο στον οικονομικό της μετασχηματισμό και η ΕΕ ήταν ακόμα στη σκιά της Αμερικής.
Τέσσερις δεκαετίες νεοφιλελεύθερων μεταρρυθμίσεων, δυστυχώς, κατέστρεψαν την δύναμη της μεσαίας τάξης της Αμερικής, της οποίας η αγοραστική δύναμη ήταν η ραχοκοκαλιά της αμερικανικής οικονομίας καθώς και της οικονομίας πολλών χωρών σε όλο τον κόσμο.
Όμως, καθώς η αγοραστική δύναμη των αμερικανών καταναλωτών έχει μειωθεί, οι διαδοχικές αμερικανικές προεδρίες προσπαθούν να διατηρήσουν την ψευδαίσθηση της ευημερίας, επεκτείνοντας την καταναλωτική πίστη και προωθώντας πολιτικές που οδηγούν σε "φούσκες" στις αγορές μετοχών και όχι μόνο.
Αυτά τα φαινόμενα δεν είχαν παρατηρηθεί από το 1929.
Η προεδρία Trump αποφάσισε ότι η ευημερία των Αμερικανών θα διατηρηθεί με την καταστροφή των βασικών οικονομικών ανταγωνιστών.
Η Ρωσία, ένας από τους σημαντικότερους εξαγωγείς φυσικού αερίου και πετρελαίου, ήταν ο πρώτος στόχος των ΗΠΑ.
Ο οικονομικός πόλεμος εναντίον της Κίνας ακολούθησε μερικά χρόνια αργότερα και οι επόμενοι στόχοι στον κατάλογο είναι οι «σύμμαχοι» της Αμερικής με σημαντικά εμπορικά πλεονάσματα έναντι των ΗΠΑ όπως η Ιαπωνία, η Δημοκρατία της Κορέας και οι χώρες της ΕΕ.
Ο ευρασιατικός άξονας
Η ΕΕ φαίνεται ότι στρέφεται όχι στις ΗΠΑ αλλά έλκεται από ένα νέο άξονα που δημιουργείται, τον ευρασιατικό χάρη στην ανάπτυξη της Κίνας και της Ρωσίας.
Οι περισσότερες ευρωπαϊκές χώρες, ιδιαίτερα η Γερμανία και ακόμη και η Γαλλία, αντιστάθηκαν στην πίεση των ΗΠΑ να μπλοκάρουν την κινεζική Huawei.
Π.χ. ο Γάλλος Πρόεδρος Macron απέρριψε τα επιχειρήματα ότι η Huawei αποτελεί απειλεί για την εθνική ασφάλειας των ΗΠΑ.
Οι ευρωπαίοι πιστεύουν ότι η Huawei μπορεί να αντιμετωπιστεί με τα συνήθη βιομηχανικά πρότυπα.
Ομοίως, η Γερμανία έχει επιμείνει σταθερά στην κατασκευή του North Stream 2 και κατάφερε να αποκτήσει τη στήριξη της Γαλλίας για το εγχείρημα.
Η ανεξαρτησία της Ευρώπης από τις Ηνωμένες Πολιτείες παίρνει τη μορφή της διεύρυνσης των δεσμών με τις χώρες που οι ΗΠΑ θεωρούν ως αντιπάλους.
Επιπλέον, τόσο η Ρωσία όσο και η Κίνα προτιμούν να βλέπουν την ΕΕ ως ανεξάρτητο οικονομικό παράγοντα, ικανό να αναπτύξει τη δική της εξωτερική πολιτική και να υπερασπιστεί τα δικά της συμφέροντα.
Ενώ οι Ηνωμένες Πολιτείες προωθούν την ιδέα της "ρωσικής απειλής", στην πράξη πολύ λίγοι πολιτικοί στη Δυτική Ευρώπη φαίνεται να πιστεύουν ότι υπάρχει τέτοια απειλή.
Λιγότεροι, αλλά καλύτεροι, Ευρωπαίοι;
Την ίδια στιγμή, η σημασία της "ρωσικής απειλής" δεν μπορεί να απορριφθεί.
Ειδικότερα, το Βόρειο Ρεύμα 2 αποτέλεσε μεγάλη δοκιμασία.
Οι Ατλαντιστές κυριαρχούν σε χώρες όπως η Σουηδία, η Πολωνία και οι χώρες της Βαλτικής.
Αλλά ακόμα και εδώ δεν είναι σαφές εάν οι Σουηδοί ή Πολωνοί πολιτικοί πιστεύουν ότι η Ρωσία σχεδιάζει να εισβάλει ή αν χρησιμοποιεί την απειλεί ως μέσο πίεσης;
Ο Ιωσήφ Στάλιν, στο πλαίσιο των εκκαθαρίσεων του Κομμουνιστικού Κόμματος της δεκαετίας του 1930 υποστήριζε ότι στο μέλλον, θα υπήρχαν «λιγότεροι αλλά καλύτεροι κομμουνιστές».
Αυτό περιγράφει το δίλημμα που αντιμετωπίζει η Ευρωπαϊκή Ένωση.
Η επέκταση της κοινής αγοράς ήταν επωφελής για τις βασικές χώρες της ΕΕ, δεδομένου ότι τους πρόσφερε προνομιακή πρόσβαση στις "αναδυόμενες αγορές" της Ανατολικής Ευρώπης. Από την πλευρά του δημόσιου χρέους, η παρουσία λιγότερο ανταγωνιστικών ανατολικών και νότιων ευρωπαϊκών οικονομιών εντός της ΕΕ (και, στην περίπτωση της Ελλάδας και της Ισπανίας, ακόμη και εντός της ευρωζώνης) έχει προκαλέσει προβλήματα που εμποδίζουν την ΕΕ να συνεχίσει την ενταξιακή πορεία και άλλων χωρών.
Τα ανοιχτά σύνορα μεταξύ φτωχών και πλούσιων χωρών σήμαιναν ροές οικονομικών μεταναστών.
Η παρουσία των οικονομικών μεταναστών έχει γίνει αισθητή στην ευρωπαϊκή πολιτική σκηνή επανειλημμένα, ανεβάζοντας τα αντιευρωπαϊκά αισθήματα.
Έτσι, το αποκαλούμενο "Σύνταγμα της ΕΕ" απέτυχε αφού απορρίφθηκε από γάλλους ψηφοφόρους και το κίνημα Brexit υποστηρίχθηκε επίσης στο Ηνωμένο Βασίλειο από αυτούς που βρίσκονται απέναντι στους οικονομικούς μετανάστες της Ανατολικής Ευρώπης.
Σε επίπεδο ελίτ, η εξέλιξη της ΕΕ εντάχθηκε σε ένα παράδοξο πλαίσιο διεύρυνση της ΕΕ που ενσωματώνει τους "μόνιμους δωρητές" και τους "μόνιμους αποδέκτες" της χρηματοδότησης της ΕΕ.
Ενώ τα ευρωσκεπτικά κόμματα μπορεί να αποτελούν μειοψηφία η βελτιωμένη εμφάνισή τους στις πρόσφατες εκλογές σήμαινε ότι κάτι αλλάζει στην ΕΕ.
Οι πολιτικοί της νοτίου Ευρώπης αποδέχθηκαν τις επιδοτήσεις αλλά τώρα που αρχίζουν να μειώνονται ζητούν αποζημιώσεις από την Γερμανία όπως η Ελλάδα και η Πολωνία για τις ζημίες που προκλήθηκαν από τη γερμανική κατοχή κατά τη διάρκεια του 2ου Παγκοσμίου Πολέμου.
Ευρώπη δύο ταχυτήτων
Η ΕΕ δεν μπορεί να είναι ένας πυρήνας αλλά θα παραμείνει ένωση κρατών δύο ταχυτήτων.
Ο «πυρήνας» της ΕΕ, είναι συγκεκριμένος απέναντι στα φτωχότερα κράτη της ΕΕ.
Η αμερικανική εμπειρία μπορεί να χρησιμεύσει ως οδηγός, καθώς αντιπροσωπεύει μια σχετικά επιτυχημένη προσπάθεια οικονομικής και πολιτικής ολοκλήρωσης.
Το Σύνταγμα των ΗΠΑ επικυρώθηκε αρχικά μόνο από 13 πολιτείες.
Η υιοθέτηση του Συντάγματος των ΗΠΑ σήμαινε ότι οι πολιτείες παραχώρησαν την κυριαρχία τους στην ομοσπονδιακή κυβέρνηση μέσω των ρητρών Εμπορίου.
Αντιθέτως, η Ευρωπαϊκή Ένωση επικεντρώθηκε στην προσπάθειά της να προσελκύσει όσο το δυνατόν περισσότερα μέλη και στη συνέχεια έκανε εστίασε να προχωρήσει σε βάθος.
Μέχρι στιγμής αυτές οι προσπάθειες ήταν ανεπιτυχείς και δεν αναμένεται ότι θα πετύχουν στο μέλλον.
Στην παρούσα μορφή της, η Ευρωπαϊκή Ένωση δεν είναι ακόμη τόσο ολοκληρωμένη όσο οι ΗΠΑ.
Η ΕΕ είναι σαν οι μεμονωμένες πολιτείες των ΗΠΑ να έχουν τη δυνατότητα να αποφασίσουν εάν θα πρέπει να εφαρμοστεί το δολάριο ΗΠΑ ως μοναδικό νόμιμο νόμισμα.
Η συνεχιζόμενη ευρωπαϊκή ολοκλήρωση θα απαιτούσε μια συμφωνία για τον τρόπο με τον οποίο θα μεταφερθεί η εθνική κυριαρχία σε ορισμένους μέχρι στιγμής αόριστους και μη δοκιμασμένους ευρωπαϊκούς πολιτικούς θεσμούς.
Ακόμη και αν οι Ευρωσκεπτικιστές δεν είχαν τόσο ισχυρή παρουσία στην πολιτική της ΕΕ, οι ηγέτες θα έπρεπε να επαναξιολογήσουν πολλά πράγματα.
Η κρίση της ευρωζώνης μετά το 2008 φαίνεται να έχει καταστήσει σαφές ότι δεν είναι η βιώσιμη η τρέχουσα προσέγγιση για την ενοποίηση στην ΕΕ.
Το καθαριστικό γεγονός
Αυτή τη στιγμή, φυσικά, ούτε η κατάρρευση ούτε η περαιτέρω ολοκλήρωση της ΕΕ φαίνεται πιθανή.
Το ευρωπαϊκό σχέδιο υιοθετεί πολιτικές που είναι αρκετά ικανοποιητικές για να αντιμετωπίσουν οποιαδήποτε κρίση μόλις εμφανιστεί.
Αλλά τι θα συμβεί αν η επόμενη οικονομική κρίση προσεγγίσει τα επίπεδα που προκάλεσε η Μεγάλη Ύφεση της δεκαετίας του 1930; Σίγουρα υπάρχουν αρκετοί πολιτικοί στη Γερμανία και τη Γαλλία, ακόμα και σε μικρότερες ευρωπαϊκές χώρες, που θυμούνται μια στιγμή που οι χώρες τους ή, σε κάθε περίπτωση, η ήπειρος στο σύνολό της κυβέρνησε τον κόσμο.
Εάν η Ευρώπη θέλει να κυβερνήσει τον κόσμο θα πρέπει να ενοποιηθεί πλήρως και να μετασχηματιστεί σε μια Ευρωπαϊκή Ένωση κατά τα πρότυπα των ΗΠΑ.
www.bankingnews.gr
Σχόλια αναγνωστών