Πώς πρέπει να αντιμετωπιστεί το πρόβλημα του στρατού της Βενεζουέλας
Κανείς δεν ξέρει στα σίγουρα ποιος είναι ο πραγματικός πρόεδρος της Βενεζουέλας: ο N. Maduro, που ορκίστηκε στις 10 Ιανουαρίου, ή ο J. Guaido, που λίγο αργότερα ανέλαβε προεδρικές εξουσίες εκ μέρους της Εθνοσυνέλευσης.
Μια μεγάλη πλειοψηφία των Βενεζουελάνων υποστηρίζει τον Guaido.
Όλα τα πολιτικά κόμματα με εξαίρεση το κυβερνών δέχονται το νομικό του επιχείρημα ότι η επανεκλογή του Maduro δεν ήταν νόμιμη.
Ο Maduro, πάλι, έχει την υποστήριξη μόνο του στρατού. Το ερώτημα είναι λοιπόν πώς θα αντιμετωπιστεί ο στρατός χωρίς την ανάληψη στρατιωτικής δράσης.
Οι περισσότεροι αναλυτές, συμφωνούν ότι η ξένη επέμβαση είναι πολύ επικίνδυνη αναφέρει σε ανάλυσή του ο Javier Corrales, καθηγητής πολιτικής επιστήμης και ειδικός για τη Λατινική Αμερική.
Επιπλέον, θα εγκαθιδρύσει την κυβέρνηση Trump στο τιμόνι, κάτι που είναι βέβαιο ότι δεν καθησυχάζει κανέναν.
Η αλήθεια είναι όμως ότι δεν υπάρχουν πολλές εναλλακτικές λύσεις πέρα από τη στρατιωτικοποίηση της σύγκρουσης, και ακόμη κι αυτές περιλαμβάνουν έναν βαθμό στρατιωτικοποίησης.
Για να καταλάβουμε αυτό το σημείο, πρέπει πρώτα να καταλάβουμε πώς λειτουργεί ο στρατός του Maduro.
Σε κάθε αυταρχικό καθεστώς, η υποστήριξη του στρατού αποτελεί απαραίτητη προϋπόθεση για την επιβίωση του καθεστώτος: αφαιρέστε τη στήριξη του στρατού και ο δικτάτορας πέφτει.
Με αυτή την έννοια, το καθεστώς Maduro ταιριάζει με το συμβατικό μοντέλο του αυταρχισμού.
Ο εκδημοκρατισμός απαιτεί αποσύνδεση του στρατού από τον Maduro.
Αυτό έχει αποδειχθεί πολύπλοκο όμως, επειδή η στρατιωτική συμμαχία του Maduro δεν είναι ακριβώς συμβατική.
Ο στρατός του δεν είναι μια απλή, επαγγελματική, κάθετη οργάνωση. Περιλαμβάνει πολλά στοιχεία, το καθένα με τους δικούς του λόγους να υποστηρίζει το καθεστώς.
Μια στρατηγική λοιπόν για την αποσύνδεσή του από τον Maduro προϋποθέτει την ικανοποίηση όλων αυτών των ομάδων.
Υπάρχει το κλασικό στρατιωτικό κατεστημένο, που στη Βενεζουέλα αποτελείται από επαγγελματίες στρατιώτες καριέρας.
Ύστερα υπάρχουν άλλες ομάδες, που περιλαμβάνουν μεταξύ άλλων στρατιώτες οι οποίοι συνεργάζονται με τον κουβανικό στρατό και αξιωματούχους της αντικατασκοπείας με αποστολή την πάταξη των διαφωνιών.
Υπάρχουν επίσης γραφειοκράτες στρατηγοί που υποστηρίζουν τον Maduro επειδή διοικούν κρατικές επιχειρήσεις, καθώς και στρατιώτες που βγάζουν χρήματα από εμπορικές δραστηριότητες σε παράνομες αγορές.
Υπάρχουν τέλος εκείνοι που έχουν εντολή να σκοτώσουν.
Πριν από τη δεκαετία του 2000, αυτή η ποικιλομορφία στους κόλπους του στρατού αναφερόταν ελάχιστα στα στρατιωτικά εγχειρίδια. Σήμερα, αυτή η ποικιλομορφία, που οι πολιτικοί επιστήμονες αποκαλούν το νέο ολιγοπώλιο κρατικής βίας, είναι το όπλο που προτιμούν τα αντιδημοκρατικά καθεστώτα και τα αποτυχημένα κράτη.
Οι στρατιώτες με εντολή να σκοτώσουν χωρίζονται σε δύο ομάδες: τις Δυνάμεις Ειδικών Δράσεων (FAES), που συγκροτήθηκαν το 2017 για την καταπολέμηση του εγκλήματος αλλά στην πραγματικότητα πρωταγωνιστούν σε πολιτικές δολοφονίες στις φτωχές γειτονιές, και τα λεγόμενα colectivos, ένοπλους πολίτες που πληρώνονται από την κυβέρνηση. Στις αρχές της δεκαετίας του 2000, οι τελευταίοι ήταν κυρίως έφεδροι οργανωμένοι στις κοινότητες.
Σήμερα, οι περισσότεροι είναι κακοποιοί, ακόμη και πρώην κρατούμενοι. Κυκλοφορούν με μοτοσικλέτες και καλυμμένα πρόσωπα και τρομοκρατούν τους διαδηλωτές.
Απαλλάσσουν έτσι τους στρατιώτες από το καθήκον της καταστολής.
Το πρόβλημα με τη στρατηγική του Guaido είναι ότι δεν μπορεί να ικανοποιήσει όλες αυτές τις ομάδες.
Ορισμένα από τα μέτρα που έχει ανακοινώσει έχουν επιτυχία.
Η υπόσχεσή του για αμνηστία και δίκαιες εκλογές, για παράδειγμα, έχει τεράστια απήχηση στους φοβισμένους στρατιώτες και πολλούς επαγγελματίες στρατιώτες.
Αυτός είναι ο λόγος που βλέπουμε τόσες αυτομολήσεις στις τάξεις τους.
Ο Guaido δεν μπορεί να κάνει όμως πολλά για τους σκληροπυρηνικούς ιδεολόγους και τα colectivos.
Οι πρώτοι θα υποστηρίξουν τον Maduro μέχρι τέλους.
Οι δεύτεροι δεν είναι οργανωμένοι και δεν είναι εύκολο να τους αντιμετωπίσει κανείς συλλογικά.
Η μετάβαση στη δημοκρατία θα απαιτήσει να μπει τάξη σε αυτόν τον κατακερματισμένο στρατό.
Αυτό δεν μπορεί να το κάνει μόνος του ένας ιδιώτης.
Θα χρειαστεί βοήθεια από το στρατιωτικό κατεστημένο.
Ο Guaido και οι σύμμαχοί του θα πρέπει λοιπόν να επιδιώξουν μια μεταβατική συνεργασία πολιτών και στρατού υπό κάποια μορφή διεθνούς εποπτείας.
Αυτό δεν θα είναι ευχάριστο για πολλούς δημοκράτες.
Θα είναι καλύτερο όμως από το σημερινό αδιέξοδο ή από μια αμερικανοκίνητη στρατιωτική επέμβαση.
www.bankingnews.gr
Μια μεγάλη πλειοψηφία των Βενεζουελάνων υποστηρίζει τον Guaido.
Όλα τα πολιτικά κόμματα με εξαίρεση το κυβερνών δέχονται το νομικό του επιχείρημα ότι η επανεκλογή του Maduro δεν ήταν νόμιμη.
Ο Maduro, πάλι, έχει την υποστήριξη μόνο του στρατού. Το ερώτημα είναι λοιπόν πώς θα αντιμετωπιστεί ο στρατός χωρίς την ανάληψη στρατιωτικής δράσης.
Οι περισσότεροι αναλυτές, συμφωνούν ότι η ξένη επέμβαση είναι πολύ επικίνδυνη αναφέρει σε ανάλυσή του ο Javier Corrales, καθηγητής πολιτικής επιστήμης και ειδικός για τη Λατινική Αμερική.
Επιπλέον, θα εγκαθιδρύσει την κυβέρνηση Trump στο τιμόνι, κάτι που είναι βέβαιο ότι δεν καθησυχάζει κανέναν.
Η αλήθεια είναι όμως ότι δεν υπάρχουν πολλές εναλλακτικές λύσεις πέρα από τη στρατιωτικοποίηση της σύγκρουσης, και ακόμη κι αυτές περιλαμβάνουν έναν βαθμό στρατιωτικοποίησης.
Για να καταλάβουμε αυτό το σημείο, πρέπει πρώτα να καταλάβουμε πώς λειτουργεί ο στρατός του Maduro.
Σε κάθε αυταρχικό καθεστώς, η υποστήριξη του στρατού αποτελεί απαραίτητη προϋπόθεση για την επιβίωση του καθεστώτος: αφαιρέστε τη στήριξη του στρατού και ο δικτάτορας πέφτει.
Με αυτή την έννοια, το καθεστώς Maduro ταιριάζει με το συμβατικό μοντέλο του αυταρχισμού.
Ο εκδημοκρατισμός απαιτεί αποσύνδεση του στρατού από τον Maduro.
Αυτό έχει αποδειχθεί πολύπλοκο όμως, επειδή η στρατιωτική συμμαχία του Maduro δεν είναι ακριβώς συμβατική.
Ο στρατός του δεν είναι μια απλή, επαγγελματική, κάθετη οργάνωση. Περιλαμβάνει πολλά στοιχεία, το καθένα με τους δικούς του λόγους να υποστηρίζει το καθεστώς.
Μια στρατηγική λοιπόν για την αποσύνδεσή του από τον Maduro προϋποθέτει την ικανοποίηση όλων αυτών των ομάδων.
Υπάρχει το κλασικό στρατιωτικό κατεστημένο, που στη Βενεζουέλα αποτελείται από επαγγελματίες στρατιώτες καριέρας.
Ύστερα υπάρχουν άλλες ομάδες, που περιλαμβάνουν μεταξύ άλλων στρατιώτες οι οποίοι συνεργάζονται με τον κουβανικό στρατό και αξιωματούχους της αντικατασκοπείας με αποστολή την πάταξη των διαφωνιών.
Υπάρχουν επίσης γραφειοκράτες στρατηγοί που υποστηρίζουν τον Maduro επειδή διοικούν κρατικές επιχειρήσεις, καθώς και στρατιώτες που βγάζουν χρήματα από εμπορικές δραστηριότητες σε παράνομες αγορές.
Υπάρχουν τέλος εκείνοι που έχουν εντολή να σκοτώσουν.
Πριν από τη δεκαετία του 2000, αυτή η ποικιλομορφία στους κόλπους του στρατού αναφερόταν ελάχιστα στα στρατιωτικά εγχειρίδια. Σήμερα, αυτή η ποικιλομορφία, που οι πολιτικοί επιστήμονες αποκαλούν το νέο ολιγοπώλιο κρατικής βίας, είναι το όπλο που προτιμούν τα αντιδημοκρατικά καθεστώτα και τα αποτυχημένα κράτη.
Οι στρατιώτες με εντολή να σκοτώσουν χωρίζονται σε δύο ομάδες: τις Δυνάμεις Ειδικών Δράσεων (FAES), που συγκροτήθηκαν το 2017 για την καταπολέμηση του εγκλήματος αλλά στην πραγματικότητα πρωταγωνιστούν σε πολιτικές δολοφονίες στις φτωχές γειτονιές, και τα λεγόμενα colectivos, ένοπλους πολίτες που πληρώνονται από την κυβέρνηση. Στις αρχές της δεκαετίας του 2000, οι τελευταίοι ήταν κυρίως έφεδροι οργανωμένοι στις κοινότητες.
Σήμερα, οι περισσότεροι είναι κακοποιοί, ακόμη και πρώην κρατούμενοι. Κυκλοφορούν με μοτοσικλέτες και καλυμμένα πρόσωπα και τρομοκρατούν τους διαδηλωτές.
Απαλλάσσουν έτσι τους στρατιώτες από το καθήκον της καταστολής.
Το πρόβλημα με τη στρατηγική του Guaido είναι ότι δεν μπορεί να ικανοποιήσει όλες αυτές τις ομάδες.
Ορισμένα από τα μέτρα που έχει ανακοινώσει έχουν επιτυχία.
Η υπόσχεσή του για αμνηστία και δίκαιες εκλογές, για παράδειγμα, έχει τεράστια απήχηση στους φοβισμένους στρατιώτες και πολλούς επαγγελματίες στρατιώτες.
Αυτός είναι ο λόγος που βλέπουμε τόσες αυτομολήσεις στις τάξεις τους.
Ο Guaido δεν μπορεί να κάνει όμως πολλά για τους σκληροπυρηνικούς ιδεολόγους και τα colectivos.
Οι πρώτοι θα υποστηρίξουν τον Maduro μέχρι τέλους.
Οι δεύτεροι δεν είναι οργανωμένοι και δεν είναι εύκολο να τους αντιμετωπίσει κανείς συλλογικά.
Η μετάβαση στη δημοκρατία θα απαιτήσει να μπει τάξη σε αυτόν τον κατακερματισμένο στρατό.
Αυτό δεν μπορεί να το κάνει μόνος του ένας ιδιώτης.
Θα χρειαστεί βοήθεια από το στρατιωτικό κατεστημένο.
Ο Guaido και οι σύμμαχοί του θα πρέπει λοιπόν να επιδιώξουν μια μεταβατική συνεργασία πολιτών και στρατού υπό κάποια μορφή διεθνούς εποπτείας.
Αυτό δεν θα είναι ευχάριστο για πολλούς δημοκράτες.
Θα είναι καλύτερο όμως από το σημερινό αδιέξοδο ή από μια αμερικανοκίνητη στρατιωτική επέμβαση.
www.bankingnews.gr
Σχόλια αναγνωστών